66 Milliún Bliain ó Shin go dtí an Lá Inniu
Éire faoin Oighear
Is dócha gur sil-leagadh tuilleadh dríodar os cionn na buncharraige atá le feiceáil againn sa lá atá inniu ann le linn an chuid is mó de na tréimhsí Pailéigéineacha agus Neoigineacha (66 milliún bliain ó shin go dtí an lá inniu). Bíodh sin mar atá, sa chuid mó d’Éirinn, ní féidir linn taifead ar dhríodair a aimsiú ach ón 30,000 bliain seo caite. An phríomhchúis leis an easpa taifid seo ná na hoighrithe fairsinge a tharla ar fud na hÉireann le linn dheireadh na tréimhse geolaíche is déanaí, an Ceathartha, a thosaigh 2.6 milliún bliain ó shin. Agus an aeráid dhomhanda ag fuarú, mar a léirítear le taifid chroíleacáin dríodair mara agus, níos tábhachtaí fós, le taifid chroíleacáin oighir, forbraíodh oighearchlúideacha fairsinge ag leithid ní b’airde. D’fhreagair na hoighearchlúideacha seo d’fhórsáil aeráide, ina raibh timthriallta de thréimhsí oighreacha agus idiroighreacha, agus coinníollacha ní ba theo nó measartha fiú sa dara cás acu.
Tá na timthriallta seo socraithe le leanúint ar feadh thart ar 100,000 bliain ar fad agus tréimhse ghearr idiroighreach ann, i gcomparáid leis an tréimhse oighreach.
Níl ach fíorbheagán eolais againn faoin oighriú leathdheireanach in Éirinn, ach tá an-chuid eolais againn faoi gceann deiridh, a bhí ab fhairsinge le linn na hUasmhéide Oighrithe Deiridh, thart ar 24,000 go 21,000 bliain ó shin. Sil-leagadh méideanna suntasacha dríodar faoi na hoighearchlúideacha agus tá siad le haimsiú ar fud na hÉireann. Tugtar till oighreach ar na dríodair seo agus tá dríodair de mhéideanna éagsúla iontu, idir láib agus siolta agus ghaineamh agus bholláin fiú. Is féidir na mórbhloghanna cloch seo a lua le réigiún a mbunúis agus cuireann siad ar chumas geolaithe gluaiseacht an oighir a rianú. Aimsíodh dromanna dríodracha gainimh agus gairbhéil a mharcálann imeall agus achar na n-oighearchlúideacha ar an scairbh mhuirí easchósta, suas le 150 km amach ó chósta na hÉireann mar atá inniu. Tá fianaise ann ar shíonchaitheamh fairsing ar bhuncharraig shléibhte na hÉireann agus níl ach cúpla ceantar thart ar chuid de na beanna ina bhfuil dríodair scaoilte fágtha in situ (ar a dtugtar blocmhánna). D’iompaigh an t-oighear ag gluaiseacht gach dríodar eile ar shiúl. Léiríonn an fhianaise seo gur chlúdaigh an t-oighear, ar a fhairsinge, Éire ina hiomláine agus an chuid is mó de na sléibhte (gan ach beanna beaga ag gobadh amach os cionn an oighir) agus gur shín sé suas le 150 km amach ón gcósta. Chreim an oighearchlúid dheiridh seo an bhuncharraig, mhúnlaigh sí an tírdhreach agus d’iompaigh sí méid ollmhór dríodar amach ón gcósta.