TAISCÉAL AR ÁR DTÍRDHREACHA COGARNACH
Ní beag an t-éacht é cuairt a thabhairt ar ár dtírdhreach ársa mar déanfar taiscéalaíocht ar fhianaisí uathúla de phróisis gheolaíochta a bhí i bhfeidhm 700 milliún bliain ó shin (féach thíos). Déanann ár gceantar mórtas mar gheall ar an taifead iomlán is fearr d’oraigineas Grampian-Taconic, imeacht gheolaíochta a cuireadh tús leis 500 milliún bliain ó shin ina raibh mórchríocha atá ar fáil anois sna hApaláiseacha (Tuaisceart Mheiriceá, tuilleadh eolais ar an suíomh gréasáin den gheopháirc roimh aitheantas Cabox), an Ghraonlainn, an taobh thiar thuaidh d’Éirinn agus d’Albain (tuilleadh eolais ar an suíomh gréasáin den geopháirc Chruinnell UNESCO Iar-Thuath na Gáidhealtachd), le fianaise d’oscailt agus de dhúnadh an Aigéin Lapetus. Is leis an imeacht seo a tháinig forbairt ar stua magmatach agus bolcánach, meiteamorfacht (lena n-áirítear cruthú Mharmar Chonamara) agus dífhoirmiú ar scála réigiúnda a bhfuil nasc aige le cruthú shliabhraon suntasach. A bhuíochas ar na próisis éagsúla seo, léiríonn an réigiún geo-éagsúlacht mhaith le lomáin de réimse leathan de charraigeacha de gach cineál (bruthach, dríodrach agus meiteamorfach), taifead d’iontaise shaibhir do na tréimhsí geolaíocha Ordaivíseach, Siolúrach agus Carbónmhar agus fianaise d’ilimeachtaí fillte agus éasctha sna hardtailte. Tá an t-aon fhiord amháin in Éirinn suite sa Chaoláire Rua ar Shlí an Atlantaigh Fhiáin i measc thírdhreach oigheareolaíoch ollmhór agus éagsúil ar fud an réigiúin sna sléibhte agus sna mánna thart timpeall ar ár lochanna. Le curaíocht aolchloiche sa leath thoir den cheantar, rinneadh forbairt ar thírdhreacha móra de charst agus d’eipeacarst, le teilgean ar leith sa chuing Chonga áit ar féidir an coimpléasc sreafa is tapúla a aimsiú mar aon le hilchórais phluaise. Bíonn próisis gheolaíochta agus bhitheolaíochta nua-aimseartha ar siúl inniu agus is féidir taitneamh a bhaint as ár bpointe te uathúil ina bhfuil loch marla agus bithéagsúlacht, Loch Ceara.
Léigh níos mó faoin ngeolaíocht anseo.
